Rối loạn tăng động, giảm chú ý ở người lớn (ADHD) là một rối loạn sức khỏe tâm thần bao gồm sự kết hợp của các vấn đề khó chú ý, hiếu động thái quá và hành vi bốc đồng. ADHD có thể dẫn đến các mối quan hệ không ổn định, hiệu suất làm việc hoặc học tập kém, lòng tự trọng thấp và các vấn đề khác. CĐược gọi là ADHD nhưng các triệu chứng bắt đầu từ thời thơ ấu và tiếp tục đến tuổi trưởng thành. Trong một số trường hợp, ADHD không được chẩn đoán cho đến độ tuổi trưởng thành. ADHD ở người lớn không rõ ràng như các triệu chứng tăng động giảm chú ý ở trẻ em. Ở người trưởng thành, trạng thái hiếu động có thể giảm, nhưng người bệnh vẫn đối diện với cơn bốc đồng, bồn chồn và khó chú ý. 

Điều trị cho ADHD người lớn tương tự điều trị ADHD trẻ nhỏ, bao gồm thuốc, tư vấn tâm lý (tâm lý trị liệu) và điều trị cho bất kỳ tình trạng sức khỏe tâm thần nào xảy đồng thời với ADHD.  

Triệu chứng của ADHD người lớn 

Triệu chứng của một số người tăng động giảm chú ý giảm đi theo tuổi tác, số khác ngược lại, tiếp tục mang các triệu chứng chính của bệnh, gây cản trở hoạt động hàng ngày. Ở người lớn, các triệu chứng chính của ADHD có thể bao gồm khó chú ý, bốc đồng và bồn chồn. Các triệu chứng có thể biểu hiện ở mức độ từ nhẹ đến nặng. 

Nhiều người lớn bị ADHD không biết họ mắc bệnh, họ chỉ biết rằng với những người như họ các công việc hàng ngày là một thách thức không nhỏ. Người lớn bị tăng động giảm chú ý có thể khó tập trung và sắp xếp công việc ưu tiên dẫn đến chậm deadline, lãng quên các cuộc họp hoặc kế hoạch đã đặt ra. Người bệnh thiếu khả năng kiểm soát, biểu hiện rõ trong một số tình huống như thiếu kiên nhẫn khi xếp hàng hoặc dẫn đến bùng phát cơn giận dữ khi lái xe. 

Triệu chứng tăng động giảm chú ý ở người trưởng thành có thể bao gồm: 

Tính bốc đồng 

Thiếu khả năng tuân thủ và sắp xếp các vấn đề ưu tiên 

Khả năng quản lý thời gian kém 

Gặp vấn đề trong việc tập trung vào một nhiệm vụ 

Gặp rắc rối khi được phân nhiều nhiệm vụ cùng lúc 

Bồn chồn, năng động quá mức 

Tổ chức kế hoạch kém 

Khả năng chịu đựng cảm giác thất vọng thấp 

Thay đổi tâm trạng thường xuyên 

Gặp vấn đề trong tiến trình hoàn thành công việc 

Nóng tính 

Thường xuyên căng thẳng 

Triệu chứng ADHD tương tự các biểu hiện của tình trạng lo âu. Nhiều người bị ADHD cũng có các rối loạn kèm theo như trầm cảm, lo lắng, làm bệnh càng khó chẩn đoán. ADHD chỉ được chẩn đoán khi các triệu chứng đủ nghiêm trọng, gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu bất kỳ triệu chứng nào được liệt kê ở trên liên tục làm ảnh hưởng đến chất lượng sống, hãy đi khám bệnh để xác định có mắc ADHD hay không. 

Nguyên nhân ADHD 

Nguyên nhân chính xác gây ra tăng động giảm chú ý chưa được sáng tỏ, những nỗ lực nghiên cứu vẫn tiếp tục. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ADHD bao gồm: 

Di truyền học: ADHD có tính chất di truyền trong nhiều gia đình và các nghiên cứu đã chỉ ra gen có thể là một yếu tố gây bệnh. 

Môi trường sống: Một số yếu tố môi trường cũng có thể làm tăng nguy cơ, chẳng hạn như tiếp xúc với chì khi còn nhỏ. 

Vấn đề trong quá trình phát triển: Xảy ra các vấn đề với hệ thống thần kinh trung ương tại các thời điểm quan trọng cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. 

Các yếu tố nguy cơ gây ADHD 

Nguy cơ mắc tăng động giảm chú ý có thể tăng nếu:  

Có người thân như cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị ADHD hoặc một rối loạn sức khỏe tâm thần khác. 

Mẹ hút thuốc, uống rượu hoặc sử dụng thuốc trong khi mang thai. Sinh non. 

Khi còn nhỏ phải sống trong môi trường độc hại, chẳng hạn như tiếp xúc với chì, được tìm thấy chủ yếu trong sơn và đường ống trong các tòa nhà cũ. 

Biến chứng của ADHD 

Tăng động giảm chú ý gây ra nhiều tác động tiêu cực đến chất lượng sống: 

Hiệu suất học tập hoặc công việc kém 

Thất nghiệp 

Thu nhập thấp 

Gặp vấn đề tài chính 

Gặp rắc rối với các vấn đề liên quan đến pháp luật 

Lạm dụng rượu và các chất gây nghiện 

Tai nạn xe hơi thường xuyên hoặc tai nạn khác 

Các mối quan hệ không ổn định 

Sức khỏe thể chất và tinh thần kém 

Gặp các vấn đề tâm lý như trầm cảm hoặc lo lắng 

Hình ảnh bản thân kém trong mắt những người xung quanh 

Ý tưởng tự sát 

Hậu quả lâu dài của ADHD 

Mặc dù tăng động giảm chú ý không trực tiếp gây ra các vấn đề về tâm lý và nhiều vấn đề khác, các rối loạn khác thường xảy ra cùng với ADHD khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Bao gồm các: 

Rối loạn tâm thần: Nhiều người lớn bị ADHD cũng bị trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn tâm thần khác. Mặc dù các vấn đề về tâm thần không do ADHD gây ra, nhưng cảm giác thất bại và thất vọng lặp đi lặp lại do ADHD có thể làm trầm trọng thêm bệnh trầm cảm. 

Rối loạn lo âu: Rối loạn lo âu xảy ra khá thường xuyên ở người lớn bị ADHD. Bệnh có thể gây lo lắng quá mức, căng thẳng và các triệu chứng khác. Lo lắng có thể trở nên tồi tệ hơn bởi các triệu chứng do ADHD gây ra. 

Rối loạn tâm thần khác: Người lớn bị ADHD có nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như rối loạn nhân cách, rối loạn bùng phát gián đoạn và rối loạn sử dụng chất gây nghiện. 

Mất khả năng học tập: Người lớn bị ADHD có thể đạt điểm kiểm tra học thuật thấp hơn so với tuổi tác, trí thông minh và trình độ học vấn của họ. Các vấn đề liên quan đến việc học tập có thể bao gồm vấn đề với khả năng tiếp thu và giao tiếp. 

Trầm cảm 

Nhiều người lớn ADHD cũng mắc thêm chứng trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn tâm thần khác. 

Chẩn đoán ADHD người lớn 

Các dấu hiệu và triệu chứng của tăng động giảm chú ý ở người lớn có thể khó phát hiện. Tuy nhiên, các triệu chứng ban đầu thường xuất hiện trước 12 tuổi và tiếp tục đến tuổi trưởng thành. Không có xét nghiệm đơn lẻ nào có thể xác nhận chẩn đoán. Các dữ liệu để chẩn đoán bao gồm: 

Khám thực thể: Khám thực thể để giúp loại trừ các nguyên nhân có thể khác có các triệu chứng tương tự. 

Thu thập thông tin: Bạn sẽ được hỏi về bất kỳ vấn đề sức khỏe hiện tại, tiền sử bệnh của bản thân, gia đình và tiền sử xuất hiện các triệu chứng. 

Thang đánh giá ADHD hoặc các bài kiểm tra tâm lý: Giúp thu thập và đánh giá thông tin về các triệu chứng đang mắc phải 

Một số điều kiện y tế hoặc phương pháp điều trị có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng tương tự như ADHD. Những ví dụ bao gồm:  

Rối loạn sức khỏe tâm thần: Các rối loạn như trầm cảm, lo âu, rối loạn hành vi, thất bại học tập, rối loạn ngôn ngữ hoặc các rối loạn tâm thần khác.

Các vấn đề y tế có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ hoặc hành vi: Các vấn đề như rối loạn phát triển, rối loạn co giật, các vấn đề về tuyến giáp, rối loạn giấc ngủ, chấn thương não hoặc lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết).

Thuốc chữa bệnh và thuốc gây nghiện: Lạm dụng rượu hoặc các chất kích thích khác, lạm dụng một số thuốc tân dược. 

Trực tiếp tư vấn các vấn đề tâm lý, sức khỏe tâm thần và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, nghiện game, nghiện cờ bạc, trầm cảm, lo âu, loạn thần do sử dụng rượu, cần sa, cỏ Mỹ, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc, ketamin. Tiến sĩ, Bác sĩ Trần thị Hồng Thu – Điện thoại, Zalo, Viber 0988 079 038.