Quản lý thời gian tốt là việc khó, đòi hỏi lập kế hoạch, chức năng điều hành, kỷ luật tự giác, tập trung và khả năng phục hồi. Sử dụng các chiến lược ADHD để tăng năng suất và hoàn thành nhiều việc hơn mỗi ngày.

Rối loạn thiếu chủ ý là gì?

Rối loạn thiếu chủ đích là thuật ngữ mô tả cuộc đấu tranh trung tâm của tăng động giảm chú ý (ADHD): khó hoàn thành mục tiêu của một người.

ADHD là chứng rối loạn hiệu suất. Người ADHD biết rõ cần phải làm gì, nhưng phải vật lộn rất nhiều để biến ý định thành hành động, dù đó là chuẩn bị cho bài kiểm tra hay hoàn thành dự án quan trọng tại nơi làm việc. Vấn đề có liên quan trực tiếp đến những khó khăn về chức năng điều hành của ADHD. Nỗi khó khăn này rất tai hại thường gây nên sự hiểu lầm ADHD là người lười biếng và thiếu động lực, khiến nhiều người ADHD tự ti và thậm chí trầm cảm.

1. Rối loạn chức năng điều hành ảnh hưởng đến hành vi và hiệu suất

Các vấn đề tự điều chỉnh vốn có trong ADHD bắt nguồn từ sự thiếu hụt trong chức năng điều hành hoặc các kỹ năng tinh thần cho phép chúng ta bắt đầu và thực hiện các hành động hướng tới mục tiêu trong tương lai.

Hệ thống điều hành nằm ở thùy trán của não bộ, chịu trách nhiệm đưa kiến thức nằm ở phía sau não vào hoạt động. Nhưng hai phần não này của ADHD bị tách rời giống như con dao chặt thịt.

Trong não ADHD, ý định và hành động bị ngắt kết nối. Đây là lý do khiến những người ADHD dường như không thể, không thể hoặc không muốn thực hiện các hành vi mà họ biết là tốt cho họ. Đó cũng là lý do tại sao họ thường không thể hành động hiệu quả dựa trên những gì họ biết.

2. Thời gian rối loạn chức năng điều hành

Rối loạn chức năng điều hành cũng tạo ra các vấn đề về thời gian, thời gian và tính kịp thời của hành vi. Những người ADHD thường bị “mù thời gian” và gặp khó khăn trong việc tổ chức các hành vi lớn, theo trình tự ưu tiên một cách kịp thời.

3. Thiếu ý định biến mọi thứ thành khủng hoảng

Người ADHD bị cận thị về thời gian nên thường đợi cho đến khi tương lai sắp xảy ra mới hành động. Chừng nào còn nhận thức được tương lai là “ở ngoài kia”, thì viễn cảnh tôi-không-phải-đối phó-với-nó-vẫn sẽ chiếm ưu thế. Và sự trì hoãn cứ thế tái diễn.

Cảm giác xa vời về các sự kiện tương lai nghĩa là chỉ có thể hành động vào phút chót (giờ thứ 11), khi thời gian gần như sắp hết. Trong cuộc chạy đua cho kịp thời hạn, họ túm hết mọi thứ lại với nhau. Hoặc họ lao vào công việc với sự tập trung cao độ, rồi phải trả giá bằng tình trạng kiệt sức.

Không có khả năng tổ chức, không ưu tiên cho tương lai, trì hoãn thì mọi thứ với deadline quá gần chắc chắn sẽ trở thành khủng hoảng.

4. Thiếu ý chí có vẻ giống người lười biếng

Hành vi hướng tương lai là hành vi có chủ đích. Khi ý định và hành động có khoảng cách quá lớn, thuật ngữ “rối loạn thiếu chủ ý” chính xác hơn là “rối loạn tăng động giảm chú ý”.

Nhưng ADHD rất ít kiên nhẫn đối với những quy kết thiển cận của mọi người. Những người không mắc ADHD cho rằng thiếu ý chí là nhược điểm có thể tránh được, và quy kết cho sự lười biếng, bất cẩn, quản lý thời gian kém, thiếu động lực và đạo đức kém … chứ không xét đến nguyên nhân thực sự là: rối loạn chức năng điều hành.

Rối loạn thiếu chủ định: Biến ý định thành hành động

Nhiều người lầm tưởng việc xây dựng kỹ năng – dưới dạng mẹo quản lý thời gian, kỹ năng tạo động lực cho bản thân, v.v. – sẽ giúp người ADHD thu hẹp khoảng cách giữa ý định và hành động.

Nhắm mục tiêu điểm hiệu suất liên quan đến thay đổi môi trường để tạo thuận lợi cho hiệu suất. Sau đây là những cải tiến quan trọng về hiệu suất phù hợp với những người ADHD:

1. Ngoại hóa thời gian

Rối loạn chức năng điều hành làm cho các tín hiệu BÊN TRONG không đáng tin cậy, do đó gây tình trạng "mù thời gian" người ADHD. Các đại diện BÊN NGOÀI của thời gian — như lịch, bảng trắng, đồng hồ hẹn giờ trực quan (như Đồng hồ bấm giờ) và các công cụ khác — có thể giúp hướng dẫn hành vi một cách đáng tin cậy và hiệu quả hơn.

2. Mang tương lai đến hiện tại

Nếu những người ADHD có xu hướng đợi cho đến khi tương lai sắp xảy ra mới hành động, thì việc đẩy tương lai lùi lại một vài bậc có thể giúp thúc đẩy hành động. Chia mục tiêu dài hạn thành các bước nhỏ hơn, liên tục hơn - là một cách đảm bảo hành động liên tục cho mục tiêu tổng thể.

3. Đảm bảo động lực trên đường đi

Cùng với chia nhỏ nhiệm vụ cho dễ quản lý, người ADHD sẽ được hưởng lợi từ chiến lược giả tạo động lực để duy trì hành động hướng tới mục tiêu. Sau đây là vài gợi ý:

• Nghỉ giải lao ngắn giữa các việc dài hơn
• Tăng cường hỗ trợ hoặc thêm đối tác trách nhiệm
• Hình dung phần thưởng và kết quả tích cực​

Trực tiếp tư vấn các vấn đề tâm lý, sức khỏe tâm thần và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, nghiện game, nghiện cờ bạc, trầm cảm, lo âu, loạn thần do sử dụng rượu, cần sa, cỏ Mỹ, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc, ketamin. Tiến sĩ, Bác sĩ Trần thị Hồng Thu – Điện thoại, Zalo, Viber 0988 079 038.