Bất kỳ độ tuổi, giới tính hoặc tình trạng kinh tế như thế nào cũng đều có thể mắc nghiện. Không nên để mắc nghiện rồi mới tá hoả đi chữa. Hiện nay, có nhiều loại ma tuý có thể gây nghiện ngay sau lần sử dụng đầu tiên. Chưa kể, có loại ma tuý chưa “kịp” nghiện đã phải gánh chịu nhiều biến chứng tâm thần (rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ, giảm nhớ, bồn chồn mất tập trung, giảm khả năng học tập và làm việc) chỉ sau 1 lần duy nhất dùng ma tuý. Bởi vậy, chúng ta hết sức lưu ý giảm thiểu những yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng mắc nghiện để phòng tránh hiệu quả:

Gia đình có người mắc nghiện: Nghiện ma túy dễ xuất hiện hơn ở một số gia đình và có khả năng liên quan đến gen di truyền. Hễ ai có người thân ruột thịt như cha mẹ hoặc anh chị em ruột có vấn đề rượu hoặc ma túy, thì có thể phải cảnh giác với nguy cơ mắc nghiện rượu hoặc ma túy.

Là nam giới

Đàn ông có nguy cơ mắc nghiện nhiều gấp đôi so với nữ.

Có vấn đề tâm lý, tâm thần. Nếu có một vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn nhân cách hoặc rối loạn stress sau sang chấn, sẽ dễ mắc nghiện hơn.

Áp lực xã hội

Riêng với người trẻ, áp lực là một yếu tố mạnh mẽ với hành vi bắt đầu sử dụng và lạm dụng ma tuý.

Thiếu sự quan tâm của gia đình

Thiếu sự gắn kết với cha mẹ – hoặc thiếu giám sát của cha mẹ có thể làm tăng nguy cơ mắc nghiện.

Các biến chứng

Lệ thuộc ma tuý có thể gây một số biến chứng làm thay đổi cuộc sống theo hướng tiêu cực và gây hại. Bao gồm:

Tác hại đến sức khoẻ. Nghiện ma túy ảnh hưởng xấu đến sức khỏe trước mắt và lâu dài cả về tinh thần và thể chất.

Bất tỉnh, hôn mê, tử vong đột ngột. Dùng một số loại ma tuý có thể gây nguy hiểm tức thời, đặc biệt nếu sử dụng liều cao hoặc kết hợp cùng lúc nhiều loại ma túy khác nhau hoặc dùng ma tuý cùng với uống rượu.

Mắc bệnh truyền nhiễm. Những người nghiện ma tuý có nhiều khả năng mắc bệnh truyền nhiễm như nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn hoặc dùng chung kim tiêm.

Tai nạn. Nếu nghiện ma tuý dẫn tới nhiều khả năng lái xe mất an toàn hoặc dễ tham gia vào nhiều hoạt động nguy hiểm trong khi say rượu.

Tự tử. Người nghiện ma túy dễ có hành vi tự sát hơn những người khác.

Mẫu thuẫn gia đình. Thay đổi hành vi có thể gây ra xung đột trong hôn nhân, gia đình.

Vấn đề công việc. Hiệu suất làm việc kém, nghỉ việc thường xuyên hơn.

Vấn đề ở trường học. Ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và làm giảm động lực vươn lên trong trường.

Vấn đề pháp lý. Dễ phạm tội trộm cắp để có tiền mua ma tuý. Dễ phạm tội gây tai nạn giao thông do sử dụng ma tuý.

Vấn đề tài chính. Tiêu pha tốn kém cho thói quen sử dụng ma tuý, hao tổn tiền bạc nhanh chóng từ nhu cầu khác có thể dẫn tới nợ nần, và có thể dẫn đến hành vi bất hợp pháp hoặc phi đạo đức.

Chẩn đoán

Thường chẩn đoán dễ dàng sau khi một thành viên trong gia đình bắt đầu lo ngại về hành vi của người thân.

Chẩn đoán xác định nghiện ma túy thường do bác sĩ tâm thần thực hiện. Chẩn đoán nghiện ma túy không dựa vào xét nghiệm máu, nhưng xét nghiệm máu có thể điều tra xác minh xem đã sử dụng loại ma tuý nào trong thời điểm hiện tại.

Để được chẩn đoán là nghiện (lệ thuộc chất), phải đáp ứng các tiêu chí theo tiêu chuẩn chẩn đoán và thống kê DSM của Hiệp hội Tâm thần Mỹ, được các chuyên gia sức khỏe tâm thần sử dụng để chẩn đoán các rối loạn tâm thần.

Tiêu chí chẩn đoán nghiện ma tuý: Kiểu sử dụng ma tuý gây ra vấn đề rắc rối trong các mối quan hệ gia đình, công việc hoặc nhiều xung đột hoặc tai nạn trong đó bao gồm ít nhất 3 trong số các hiện tượng sau đây, xảy ra bất cứ lúc nào trong khoảng thời gian 12 tháng:

(1)Sự dung nạp, có nghĩa là cần sử dụng ngày càng tăng liều để có được trạng thái mong muốn.

(2)Thèm muốn mạnh mẽ hoặc cảm thấy buộc  phải sử dụng chất ma tuý.

(3)Khó khăn trong kiểm soát sử dụng về thời gian, liều sử dụng và cách thức sử dụng

(4)Có một trạng thái cai sinh lý khi ngừng hoặc giảm sử dụng ma tuý (hội chứng cai đặc trưng cho từng loại ma tuý).

(5)Xao nhãng các thú vui trước đây để có thời gian tìm kiếm hoặc sử dụng chất hoặc thời gian để hồi phục do hậu quả sử dụng ma tuý.

(6)Tiếp tục sử dụng mặc dù có các bằng chứng rõ ràng về hậu quả của việc sử dụng ma tuý đó.

Trực tiếp tư vấn và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, nghiện game, nghiện cờ bạc, trầm cảm, lo âu, loạn thần nội sinh hoặc do sử dụng rượu, cần sa, cỏ Mỹ, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc, ketamin. Tiến sĩ, Bác sĩ Trần thị Hồng Thu - Điện thoại, Zalo 0988 079 038.